Ketoza to stan metaboliczny, w którym znajduje się organizm, gdy pozyskuje energię z tłuszczu zamiast z węglowodanów (glukozy). Jest to efektywny sposób na odchudzanie, ale też leczenie niektórych dolegliwości. Jak wygląda ketoza w praktyce?
Dieta ketogeniczna to specyficzny sposób odżywiania, którego nie da się porównać z żadnym innym. Polega ona na wykluczeniu z diety węglowodanów i zastąpieniu ich tłuszczami. Może wydawać się to nieprawdopodobne – w końcu mózg i mięśnie potrzebują glukozy do działania. Będąc na diecie ketogenicznej należy ściśle trzymać się jej zasad. Wówczas w ciele pojawia się tzw. ketoza – wyjątkowy stan, w którym organizm uczy się trawić tłuszcze i pozyskiwać z nich całą potrzebną do działania energię.
Czym jest ketoza?
Ketoza to wymuszona synteza ciał ketonowych. Stan ten musi być wymuszony odpowiednim odżywianiem – nie następuje w ciele samoistnie. Metabolizm musi zostać nauczony funkcjonowania innego niż zwykle. Potrzebna organizmowi energia do działania zwykle pochodzi z rozkładu cukrów. Dopiero przy dużym wysiłku fizycznym i ujemnym bilansie kalorycznym, sięga po tłuszcze nagromadzone w tkankach.
Na diecie keto cukry są jednak wyeliminowane z diety prawie do zera. W konsekwencji ciało musi znaleźć inny sposób działania. Zaczyna więc traktować tkankę tłuszczową jako swoje główne i podstawowe źródło energii. Dieta ketogeniczna zakłada zwiększenie ilości spożywanego tłuszczu aż do 70–80% łącznego dziennego zapotrzebowania energetycznego.
Co to są ciała ketonowe?
Ciała ketonowe produkowane są w wątrobie, gdy człowiek jest w stanie ketozy. Na ich powstawanie przyczynia się obniżony poziom insuliny oraz proces rozkładu tłuszczów. Do ciał ketonowych należą:
- aceton;
- kwas acetylooctowy;
- kwas β-hydroksymasłowy.
Ketony stają się cennymi źródłami energii dla mózgu i serca w przypadku niedoboru węglowodanów. Są one produktem ubocznym spalania wolnych kwasów tłuszczowych znajdujących się we krwi i wątrobie. Stężenie ciał ketonowych we krwi jest większe podczas stosowania głodówek, po intensywnym wysiłku fizycznym oraz podczas stosowania diety wysokotłuszczowej.
Jak wejść w stan ketozy? Proces adaptacji
Przede wszystkim konieczne jest stosowanie diety ketogenicznej. Znana jest ona też jako dieta ketogenna, dieta tłuszczowa, dieta niskowęglowodanowa lub w skrócie dieta keto. Jej główną zasadą jest maksymalne ograniczenie spożycia węglowodanów. Zastępuje się je tłuszczami. Nie powinny być to jednak jakiekolwiek produkty wysokokaloryczne. Aby zachować zdrowie i bezpiecznie przejść w ketozę, powinny być to zdrowe tłuszcze pochodzące z naturalnych produktów.
Ketoza odżywcza nie następuje z dnia na dzień. Organizm potrzebuje odpowiedniego czasu na adaptację do nowej sytuacji, gdyż nie jest ona czymś spotykanym naturalnie. Wewnątrz ciała zachodzi wówczas wiele skomplikowanych procesów, wskutek których zmniejsza się zapotrzebowanie na glukozę. Jak długo trwa ten etap przejściowy? Przeważnie około 30 dni, lecz jest to kwestia indywidualna, zależna od zdrowia i trybu życia. Zmiany mogą wystąpić po krótszym czasie lub dopiero po kilku miesiącach.
Pierwsze 4 dni obniżonej podaży węglowodanów to tzw. etap migracji glukozy. Około trzeciego dnia następuje też migracja ketonów. W tym czasie koniecznie pamiętaj o tym, by spożywać dużą ilość wody. Organizm wydala jej większe ilości, ponieważ przy obniżonym stężeniu glukozy i insuliny nerki nie zatrzymują sodu.
Podczas dążenia do ketozy może pojawić się keto-grypa. Jest to naturalna reakcja organizmu na produkcję ketonów. Trwa około tygodnia, a objawia się zaparciami i biegunkami. Łagodzi się ją przez zwiększanie ilości błonnika w diecie. Nie każda osoba odczuwa tego typu problemy podczas ketoadaptacji.
Potencjalne niepożądane objawy ketozy
Warto zaznaczyć, że stan ketozy nie jest sytuacją, w której każdy czuje się dobrze. U niektórych wpływa korzystnie na zdrowie i samopoczucie, a u innych nie. Jest to kwestia indywidualna. Jeśli więc ketoza i towarzysząca jej dieta cię zainteresowały, warto spróbować jej samodzielnie. Weź jednak pod uwagę potencjalne objawy niepożądane, które mogą pojawić się przy wprowadzaniu organizmu w stan ketozy:
- nieświeży oddech – powoduje go nadmierna ilość ketonów. W zwykłej diecie wydalane są one wraz z moczem. Natomiast w tym przypadku, jest ich po prostu za dużo. Pojawia się charakterystyczny posmak i zapach w ustach. Określany jest jako owocowy lub przypominający ocet jabłkowy;
- niskie stężenie cukru we krwi – może być to niebezpieczne dla osób cierpiących na cukrzycę;
- gorsza kondycja – jest to raczej sytuacja przejściowa. Mija, gdy organizm uczy się używać łuszczy jako swojego głównego źródła energii;
- biegunki, zaparcia i problemy trawienne – tego typu nieprzyjemne objawy również pojawiają się raczej tylko na początku, gdy trwa wprowadzenie organizmu w stan ketozy. Wynika to po prostu z gwałtownej zmiany swoich nawyków żywieniowych. Aby uregulować przemianę materii, warto sięgać po duże ilości błonnika lub zaczerpnąć porady lekarza bądź dietetyka;
- problemy ze snem – zaczynając swoją przygodę z dietą ketogeniczną, możesz odczuwać trudności z zasypianiem lub budzić się w nocy. Na późniejszym etapie problemy tego typu powinny samoistnie zniknąć.
Dieta ketogeniczna – przeciwwskazania
Aby ketoza mogła przebiegać gładko i bezproblemowo, potrzebne są do tego zdrowe narządy, w szczególności wątroba, trzustka i nerki. Jeżeli masz jakiekolwiek dolegliwości zdrowotne związane z tymi organami, skonsultuj się z lekarzem przed zastosowaniem diety niskowęglowodanowej. Dieta ketogeniczna nie jest zalecana dla osób:
- z wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi;
- cierpiących na cukrzycę;
- chorych na porifirię;
- chorych na kwasicę organiczną;
- z kamicą nerek lub dróg żółciowych;
- ze schorzeniami wątroby;
- z hipoglikemią.
Nawet bez jakichkolwiek przeciwwskazań, pamiętaj by odpowiednio przygotować się do przejścia w stan ketozy. Jest to coś, co w znacznym stopniu obciąża organizm, więc trzeba robić to ostrożnie. Pamiętaj, że dieta ketogeniczna nie powinna być stosowana jako szybka metoda na odchudzanie. Oprócz obniżonego spożywania węglowodanów i zwiększenia podaży tłuszczu należy też suplementować niezbędne witaminy i minerały, by nie doprowadzić do groźnych niedoborów. Rozsądne stosowanie takiego sposobu odżywiania może pomóc zrzucić zbędne kilogramy, ale jest też bardzo skuteczne w leczeniu padaczki u dzieci i dorosłych.
Ketoza to stan organizmu, w którym jest on w stanie pobierać energię potrzebną do życia wyłącznie z tłuszczów. Nie jest to jego naturalny sposób funkcjonowania, a coś, co należy wymusić odpowiednią dietą. Osiągnięcie stanu ketozy nie jest możliwe z dnia na dzień. Trzeba poświęcić na to nieco czasu. Zdecydowanie potrzebna jest do tego pewna doza cierpliwości i rozsądku, a przede wszystkim ścisłe trzymanie się diety ketogennej. Keto nie jest sposobem odżywiania przeznaczonym dla każdego. W wielu przypadkach pozwala jednak osiągnąć korzystne efekty widoczne w zdrowiu, sylwetce i samopoczuciu.
Powiązane:
- Jak skutecznie leczyć ketozę u krów
- Stan ketozy niejedno ma imię w zależności od skutków które niesie
- Kiedy organizm wchodzi w stan ketozy: objawy i skutki
- Ketoza u krów – objawy, przyczyny i leczenie tej choroby bydła
- Dieta ketogeniczna – padaczka i naturalne metody leczenia. Jak pożywienie wpływa na ograniczenie napadów epilepsji?
- Jak rozpoznać stan ketozy i czym jest ketoza
